کیسه صفرا عضوی از بدن میباشد که در سطح زیرین لوب چهارم کبد قرار گرفته است. عمل اصلی این اندام غلیظ کردن و ترشح و ذخیره سازی مایع صفراوی تولید شده توسط کبد میباشد.
کیسه صفرا در پاسخ به استفاده مواد غذایی، هنگامی که فرد از غذاهای پرچرب استفاده کرده باشد از طریق مجاری صفراوی مقداری از صفرای تولید شده را به داخل روده کوچک یا همان دوازدهه میفرستد. نقش مهم این کیسه در هضم و جذب چربی‌های غذایی میباشد.
رسوبات صفرا که سخت شده باشند را سنگ صفرا می‌نامند. این سنگ‌ها می‌توانند در کیسه صفرا ایجاد شوند. صفرا مایع گوارشی میباشد که به وسیله کبد تولید شده و در کیسه صفرا ذخیره می‌گردد.
سنگ‌های صفراوی که در کیسه صفرا ایجاد می شوند انواع مختلفی دارند. از انواع سنگ کیسه صفرا می‌توان به سنگ صفراوی کلسترولی اشاره کرد که به طور معمول از کلسترول‌های حل نشده تشکیل شده‌اند.
Table of Contents
کیسه صفرا (Gallbladder) چیست؟
درباره اینکه کیسه صفرا چیست؟ کیسه صفرا کجاست؟ باید بدانید کیسه صفرا عضوی از بدن میباشد که در سطح زیرین لوب چهارم کبد قرار گرفته است. عمل اصلی این اندام غلیظ کردن و ترشح و ذخیره سازی مایع صفراوی تولید شده توسط کبد میباشد. ترکیبات اصلی مایع صفرا از:
- کلسترول
- بیلی‌روبین
- و نمک‌های صفراوی تشکیل شده است .
در اثر اختلال در عملکرد این اندام ممکن است سنگ صفرا تشکیل شود.
هنگامی که گلبول‌های سرخ نابود می‌شوند، از هموگلوبین موجود در آن‌ها بیلی‌روبین به دست می‌آید. سپس بیلی روبین بعد از انتقال به کبد به وسیله صفرا دفع می‌گردد. نمک‌های صفراوی نیز به وسیله سلولهای کبدی و از کلسترول ساخته می‌شوند. این مواد برای هضم و جذب چربی‌ها، ویتامین‌های محلول در چربی و برخی از مواد معدنی ضروری و مفید می‌باشند.
مایع موجود در این کیسه که همان صفرا نام دارد، در ابتدا وارد مجرای صفراوی شده و سپس از طریق این مجراها به کیسه صفرا می‌رسد. در طی عمل هضم در معده با رسیدن غذا به قسمت دوازدهه که همان بخش فوقانی روده باریک میباشد که صفرا تشکیل شده و صفرا وارد دوازدهه می‌گردد.
کیسه صفرا یکی از اعضای مهم بدن میباشد که تا هنگامی که کار این عضو به درستی صورت گیرد کسی متوجه حضور آن نمی‌گردد. هنگامی که کیسه صفرا آسیب ببیند، این کیسه با دردهای شدید، ناراحتی‌های خود را نشان خواهد داد. در این هنگام زندگی فرد به سختی طی می‌شود، مختل شده و از آن پس باید توجه ویژه‌ای به این کیسه شود.
عملکرد کیسه صفرا
این عضو بدن در پاسخ به استفاده مواد غذایی، هنگامی که فرد از غذاهای پرچرب استفاده کرده باشد از طریق مجاری صفراوی مقداری از صفرای تولید شده را به داخل روده کوچک یا همان دوازدهه میفرستد. نقش مهم کیسه صفرا در هضم و جذب چربی‌های غذایی میباشد.
اختلالات موجود در کیسه صفرا
به طور معمول کیسه صفرا اندام کوچکی است که بیماری‌های خاص و ناراحتی‌های بزرگ را در فرد ایجاد نمی‌کند. اما اگر مشکل خاصی در هنگام آزادسازی مایع صفراوی رخ دهد و مجاری صفراوی را مسدود کند، می تواند موجب بروز مشکلاتی شود. از برخی از مشکلاتی که در این کیسه به وجود می‌آید، می‌توان از سنگ صفرا نام برد که در برخی مواقع آنقدر بزرگ هستند که مجاری را مسدود می‌کنند. اما سنگ صفرا معمولاً بدون علائم ظاهر می شود.
از اختلالات سیستم صفراوی که سالانه میلیون‌ها نفر را مبتلا می‌کند، می‌توان سنگ مجرای اصلی صفرا، سنگ صفرا، التهاب کیسه صفرا و برخی بیماری‌های دیگر را نام برد که در ادامه به شرح چند مورد از این موارد می‌پردازیم.
سنگ کیسه صفرا
رسوبات صفرا که سخت شده باشند را سنگ صفرا می‌نامند. این سنگ‌ها می‌توانند در کیسه صفرا ایجاد شوند. صفرا مایع گوارشی میباشد که به وسیله کبد تولید شده و در کیسه صفرا ذخیره می‌گردد.
این سنگ‌ها می‌توانند بسیار کوچک به اندازه یک دانه شن باشند و یا بسیار بزرگ به اندازه توپ گلف تغییر کنند. برخی از افراد تنها دچار یک عدد از سنگ‌های صفرا می‌شوند. در حالی که افراد دیگر می توانند تعداد بسیاری از این سنگ ها را در خود داشته باشند.
افرادی که بر اثر سنگ صفرا علائم بیماری را تجربه می‌کنند به طور معمول به برای خارج کردن سنگ کیسه صفرا به جراحی نیاز دارند. سنگ هایی که سبب ایجاد علائم نمی شوند معمولاً نیازمند درمان خاص نیستند.
حدود ۹۰ درصد از مبتلایان به سنگ صفرا علائم خاصی ندارند و در برخی موارد مشاهده شده است که فرد بیش از ۱۰ سال با سنگ صفرای موجود در کیسه صفرا خود زندگی کرده و هیچ علائم خاصی را نداشته است. علائم کیسه سفرا در زنان با علائم کیسه صفرا در مردان تفاوتی ندارد.
علائم سنگ صفرا یا کوله لیتیاز
اگر برای شما هنوز هم سوال است که علائم کیسه صفرا چیست؟ همان گونه که ذکر شد ممکن است سنگ کیسه صفرا هیچ علائمی را در فرد نشان ندهد. اما اگر سنگ صفرا وارد مجاری صفراوی شود و سبب ایجاد انسداد گردد، علائم و نشانه هایی ایجاد خواهد داشت که می توان از این علائم :
- دردهای ناگهانی و تجدید شونده در بخش راست و بخش فوقانی شکم
- درد ناگهانی و تجدید شونده در مرکز شکمی و تقریباً در زیر استخوان سینه
- همچنین درد در شانه سمت راست
- و حالت تهوع و استفراغ نام برد.
این دردها ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه پیدا کنند. در صورت بروز هر گونه از این علائم فرد باید به پزشک متخصص داخلی مراجعه کند. در صورت بروز علائم و نشانه‌های جدید از وجود سنگ صفرا در بدن، فرد باید به سرعت به پزشک مراجعه کند. از این موارد می‌توان به دردهای شکمی بسیار شدید که به هیچ عنوان اجازه حرکت و یا نشستن و یا یک وضعیت راحت به فرد را نمی‌دهند، زرد شدن شدید پوست و سفید شدن چشم‌ها و همچنین تب بالایی که به همراه لرز رخ دهد اشاره کرد که از نشانه‌های بروز جدی سنگ صفرا می‌باشند.
دلایل پدید آمدن سنگ کیسه صفرا
دلیل تشکیل سنگ صفرا به طور دقیق مشخص نشده است اما با توجه به تحقیقات پزشکان تصوراتی در این زمینه وجود دارد که در ادامه به بررسی چند مورد از این تحقیقات می‌پردازیم.
اولین مورد این است که صفرا حاوی مقادیر زیادی از کلسترول میباشد. همچنین کیسه صفرا مقادیر کافی از مواد شیمیایی را برای حل کردن کلسترول موجود در کیسه نیز ترشح می‌کند. اما در برخی موارد کلسترول بیشتری نسبت به مواد شیمیایی که سبب حل آن می‌شوند در صفرا وجود خواهد داشت. بنابراین کلسترول‌های اضافی در کیسه صفرا تجمع کرده و تشکیل کریستال و سپس تشکیل سنگ صفرا را می‌دهند.
علاوه بر این صفرا مقادیر زیادی بیلی روبین نیز دارد. بیلی‌روبین ماده شیمیایی میباشد و در زمانی تولید می‌گردد که سلولهای قرمز خون تجزیه می‌شوند. بیماری‌های خاصی مانند :
- سیروز کبدی
- برخی اختلالات خونی
- و عفونت مجاری صفراوی
سبب تولید مقادیر فراوانی از بیلی روبین توسط کبد می‌شود. بیلی روبینی که به صورت اضافی تشکیل می‌شود در تشکیل سنگ صفرا نقش بسیاری دارد.
همچنین هنگامی که کیسه صفرا به درستی تخلیه نمی‌گردد ممکن است صفرا‌های موجود در آن بسیار غلیظ شده و سبب ایجاد تشکیل سنگ صفرا شود.
دکتر محمدرضا ممقانی
متخصص جراحی عمومی – فلوشیپ تروما
بورد تخصصی اینترنشنالکلیه جراحی های کولورکتال ، لاپاروسکوپی، پستان، کانسر، تیروئید، کیسه صفرا، هرنی و …
عضو جامعه جراحان ایرانآدرس مطب: مشهد- بلوار احمد آباد – خیابان عارف 2 – ساختمان پزشکان فارابی
شماره تماس :
051-38475209
09334787949
09303843919موبایل: 09932736959
